Alzheimer in het bloed – op weg naar een nieuwe biomarker
Deze zomer vond het Internationale Alzheimer’s Congres (AAIC) plaats in de RAI in Amsterdam. Een belangrijk thema was het vooruitzicht dat we de ziekte van Alzheimer mogelijk zouden kunnen herkennen in bloed.
In de afgelopen paar jaar hebben er veel ontwikkelingen plaatsgevonden in onderzoek naar het herkennen van de ziekte van Alzheimer. Een diagnose van de ziekte van Alzheimer kan worden gesteld wanneer er bepaalde eiwitten, zogenaamde tau en amyloid beta, in de hersenstructuren als de neocortex worden gevonden. Hoewel dit alleen definitief post mortem vast stellen is, worden er sinds begin deze eeuw technieken geopperd om een diagnose af te leiden door de vloeistof rondom onze hersenen en ruggenmerg, cerebrospinale vloeistof (CSF), te bestuderen. Hierbij wordt een lumbale punctie in de onderrug gemaakt om de vloeistof te bestuderen. Ook kunnen deze eiwitten worden aangetoond door middel van een PET-scan. Echter zijn deze technieken erg duur en niet gemakkelijk - om die reden onderzoeken wetenschappers sinds een aantal jaar of een simpelere methode als bloedonderzoek als ‘biomarker’ voor de ziekte zou kunnen fungeren.
Wat toont het bloedonderzoek aan?
In het afgenomen bloed wordt specifiek gekeken naar onder andere de eiwitten tau en amyloid beta, maar ook biologische kenmerken van neurodegeneratie en schade aan bepaalde hersencellen genaamd astrocyten. Diagnose met biomarkers in het bloed blijkt betrouwbaar overeen te komen met diagnose via het CSF. In de nieuwe richtlijnen gepresenteerd op het AAIC in juli wordt geopperd dat een diagnose van Alzheimer dus zou kunnen worden gesteld door bloedonderzoek, net als bij vele andere ziektes. Onderzoekers hebben eerder wel gewaarschuwd dat er rekening moet worden gehouden met effecten van bijvoorbeeld leeftijd, geslacht, medicatiegebruik, BMI en andere aanwezige ziektes op de nauwkeurigheid van diagnose via bloedonderzoek. De implementatie op niveau van de individuele patiënt vergt daarom nog veel aandacht. Hoe de techniek zich in de komende tijd nog verder gaat ontwikkelen voor implementatie in de praktijk zal nog blijken - volgend jaar wordt het AAIC gehouden in Philadelphia.